متانول یا متیل الکل یا الکل متیلیک یا الکل چوب که سادهترین نوع الکلهاست با فرمول شیمیایی CH۳OH شناخته میشود. متانول از فعالیت بیهوازی گونههای زیادی از باکتریها تولید میشود و در نتیجه مقدار اندکی از بخار متانول وارد جو میشود و پس از چندین روز بهوسیله اکسیژن و با کمک نور خورشید اکسید شده به آب و دی اکسید کربن تبدیل میگردد. البته در فرآیند سوختن متانول هم از نظر مواد بدست آمده چنین اتفاقی رخ میدهد ولی بسیار سریعتر. در ضمن شعله سوختن متانول بیرنگ است و باید مراقب باشیم تا با شعله آن دچار سوختگی نشویم.
- ۲CH۳OH + ۳ O۲ → ۲ CO۲ + ۴ H۲O
در سال 1923 شیمیدان آلمانی ، "ماتیاس" پیر ، متانول را از گاز سنتز (مخلوطی از CO و H2 که از کک بدست میآید) تولید کرد. در این فرآیند ، از کرومات روی به عنوان کاتالیزور استفاده میشد و واکنش در شرایط سختی مانند فشار 1000-300 اتمسفر و دمای حدود 400 درجه سانتیگراد انجام میگرفت. در شیوه مدرن تولید متانول ، از کاتالیزورهایی استفاده میشود که در فشارهای پائین عمل میکنند و کارایی موثرتری دارند. امروزه گاز سنتز مورد نظر برای تولید متانول مانند گذشته از زغال بدست نمیآید، بلکه از واکنش متان موجود در گازهای طبیعی تحت فشار ملایم 10-20 اتمسفر و دمای 850 درجه سانتیگراد با بخار آب و در مجاورت کاتالیزور نیکل تولید میشود. CO و H2 تولید شده ، تحت تاثیر کاتالیزوری که مخلوطی از مس و اکسید روی و آلومینیوم است، واکنش داده و متانول ایجاد میکنند. این کاتالیزور اولین بار درسال 1966 توسط ICI استفاده شد. این واکنش در فشار 50-100 اتمسفر و دمای 250 درجه سانتیگراد صورت میگیرد.
روش دیگر تولید متانول ، واکنش دیاکسیدکربن با هیدروژن اضافی است که تولید متانول و آب میکند.
کاربرد
بهعنوان ضدیخ، حلال و سوخت بکار برده میشود.از متانول برای تقلیب اتانول نیز استفاده میشود، این عمل به منظور غیر قابل شرب نمودن(در کشورهای اسلامی به جهت مسائل شرعی و در کشورهای دیگر به جهت معافیت از مالیات فروش مواد مستکننده) اتانولی که به منظور مصارف صنعتی تولید میشود انجام میپذیرد. بدین منظور از مواد دیگری چون پریدین و تربانتین نیز استفاده میشود. متانول به صورت محدود به عنوان سوخت در موتورهایی با سیستم احتراق داخلی استفاده میشود. متانول تولید شده از چوب و سایر ترکیبات آلی را متانول آلی یا بیو الکل مینامند که یک منبع تجدید شدنی برای سوخت است و میتواند جایگزین مشتقات نفت خام شود. با این همه ، از بیو الکل 100 درصد نمیتوان در ماشینهای دیزلی بدون ایجاد تغییر در موتور ماشین استفاده کرد. متانول به عنوان حلال ، ضدیخ و در تهیه سایر ترکیبات شیمیایی استفاده میشود.
40 درصد از متانول تولیدی برای تهیه فرمالدئید استفاده میشود که آن هم در تهیه پلاستیک ، تخته سه لایی ، رنگ و مواد منفجره استفاده میشود. برای تغییر ماهیت اتانول صنعتی و جلوگیری از کاربرد آن به عنوان نوشیدنی ، مقداری متانول به آن اضافه میکنند. دی متیل اتر از مشتقات متانول است که به جای CFCها در افشانههای آتروسل به عنوان پیشرانه استفاده میشود.
|